<p class="western"><span><em>Osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku),</em></span><span><em> I</em> / <em>Individuals engaged in matchmaking (from 1850s to 1950s), I</em><span> </span> (mapa 8) <br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]<br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy weselne ; swaty ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; swat
<p class="western"><span>mapa ukazuje </span><span>osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku) ; </span><span>zawarto na niej następujące informacje:</span><span> <em>15. Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było</em><span> dawniej? </span><em>Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 16. Zbadać czy we wsi żyją jeszcze osoby (mężczyzna? kobieta? - wiek? zajmujące się swataniem? Jak ich nazywają? [...] 234. Które z wymienionych postaci występują w badanej wsi: a) "swat", "swacha", "raj", "rajek", "poseł", "marszałek", inne?, b) czy są to różne nazwy tej samej postaci biorącej udział w "oględach"? "swatach", "zmówinach". 238. Opisać funkcje starosty: a) w swatach, zmówinach, oględach </em>[...]<em> </em>1 – na osobę zajmującą się kojarzeniem małżeństw wybierano mężczyznę – krewnego lub znajomego wykonującego tę czynność zwykle honorowo, który nie pełni żadnych funkcji w dalszych etapach wesela, 2 – inne odpowiedzi (zob. mapy 9, 10, 11), 3 – brak tradycji, 4 – brak odpowiedzi.</span></p>
<p><strong><strong><strong><strong>Uwaga:</strong></strong></strong><br /></strong><span>-</span><span>mapa dotyczy stanu zjawiska od poł. XIX wieku do poł. XX wieku,</span><br /><span>- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski), odnoszące się do czasów przedwojennych,<br /></span>- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała B. Czuchnowska i A. Mączyńska (mapa 538) pt. <em>Osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX w. do poł. XX wieku</em>),<br />- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).</p>
Czuchnowska, Barbara ; Mączyńska Anna ; Pieńczak Agnieszka
Anna Drożdż : Agnieszka Pieńczak : Zwyczaje i obrzędy weselne. Red. Zygmunt Kłodnicki. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 8, cz. 1 : Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław : Cieszyn 2004, s. 50 ; syg. <PAE/KOM/9/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
2004
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0553_01> syg. <PAE_MO_0553_02>
ogólnopolski
<p class="western"><span><em>Osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku),</em></span><span><em> II</em> / <em>Individuals engaged in matchmaking (from 1850s to 1950s), II</em> (mapa 9)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]<br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy weselne ; swaty ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; swat
<p class="western"><span><span>mapa ukazuje </span><span>osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku) ; </span><span>zawarto na niej następujące informacje:</span><span> <em>15.</em> <em>Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było</em> dawniej? <em>Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 16. Zbadać czy we wsi żyją jeszcze osoby (mężczyzna? kobieta? - wiek? zajmujące się swataniem? Jak ich nazywają? [...] 234. Które z wymienionych postaci występują w badanej wsi: a) "swat", "swacha", "raj", "rajek", "poseł", "marszałek", inne?, b) czy są to różne nazwy tej samej postaci biorącej udział w "oględach"? "swatach", "zmówinach". 238. Opisać funkcje starosty: a) w swatach, zmówinach, oględach </em>[...]<em> </em></span> 1 – na osobę zajmującą się kojarzeniem małżeństw wybierano mężczyznę, który zostawał później starostą weselnym, 2 – inne odpowiedzi (zob. mapy 8, 10, 11), 3 – brak tradycji, 4 – brak odpowiedzi. </span></p>
<p><strong><strong><strong><strong>Uwaga:</strong></strong></strong><br /></strong><span>-</span><span>mapa dotyczy stanu zjawiska od poł. XIX wieku do poł. XX wieku,</span><br /><span>- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski), odnoszące się do czasów przedwojennych,<br /></span><span>- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała B. Czuchnowska i A. Mączyńska (mapa 538) pt. </span><em>Osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX w. do poł. XX wieku</em><span>),</span><br /><span>- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).</span></p>
Czuchnowska, Barbara ; Mączyńska Anna ; Pieńczak Agnieszka
Anna Drożdż : Agnieszka Pieńczak : Zwyczaje i obrzędy weselne. Red. Zygmunt Kłodnicki. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 8, cz. 1 : Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław : Cieszyn 2004, s. 52 ; syg. <PAE/KOM/9/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
2004
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0554_01> syg. <PAE_MO_0554_02>
ogólnopolski
<p class="western"><span><em>Osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku),</em></span><span><em> III</em> / <em>Individuals engaged in matchmaking (from 1850s to 1950s), III </em>(mapa 10)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]<br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy weselne ; swaty ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; swat
<p class="western"><span><span>mapa ukazuje </span><span>osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku) ; </span><span>zawarto na niej następujące informacje:</span><span> <em>15.</em> <em>Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było</em> dawniej? <em>Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 16. Zbadać czy we wsi żyją jeszcze osoby (mężczyzna? kobieta? - wiek? zajmujące się swataniem? Jak ich nazywają? [...] 234. Które z wymienionych postaci występują w badanej wsi: a) "swat", "swacha", "raj", "rajek", "poseł", "marszałek", inne?, b) czy są to różne nazwy tej samej postaci biorącej udział w "oględach"? "swatach", "zmówinach". 238. Opisać funkcje starosty: a) w swatach, zmówinach, oględach </em>[...] </span>1 – na osobę zajmującą się kojarzeniem małżeństw wybierano mężczyznę trudniącego się swataniem zawodowo, pobierającego za swe usługi wynagrodzenie w pieniądzach i naturaliach, 2 - mężczyznę trudniącego się swataniem zawodowo, brak danych czy otrzymywał za swe usługi wynagrodzenie 3 – inne odpowiedzi (zob. mapy 8, 9, 11), 4 – brak tradycji, 5 – brak odpowiedzi. </span></p>
<p><strong><strong><strong><strong>Uwaga:</strong></strong></strong><br /></strong><span>-</span><span>mapa dotyczy stanu zjawiska od poł. XIX wieku do poł. XX wieku,</span><span><br /></span><span>- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała B. Czuchnowska i A. Mączyńska (mapa 538) pt.</span><em>Osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX w. do poł. XX wieku</em><span>),</span><br /><span>- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).</span></p>
Czuchnowska, Barbara ; Mączyńska Anna ; Pieńczak Agnieszka
Anna Drożdż : Agnieszka Pieńczak : Zwyczaje i obrzędy weselne. Red. Zygmunt Kłodnicki. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 8, cz. 1 : Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław : Cieszyn 2004, s. 56 ; syg. <PAE/KOM/9/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
2004
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0555_01>, syg. <PAE_MO_0555_02>
ogólnopolski
<p class="western"><span><em>Osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku), IV</em></span><span> / <em>Individuals engaged in matchmaking (from 1850s to 1950s), IV </em>(mapa 11)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]<br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy weselne ; swaty ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; swat
<p class="western"><span><span>mapa ukazuje </span><span>osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku) ; </span><span>zawarto na niej następujące informacje:</span><span> <em>15. Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było dawniej?</em> <em>Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 16. Zbadać czy we wsi żyją jeszcze osoby (mężczyzna? kobieta? - wiek? zajmujące się swataniem? Jak ich nazywają? [...] 234. Które z wymienionych postaci występują w badanej wsi: a) "swat", "swacha", "raj", "rajek", "poseł", "marszałek", inne?, b) czy są to różne nazwy tej samej postaci biorącej udział w "oględach"? "swatach", "zmówinach". 238. Opisać funkcje starosty: a) w swatach, zmówinach, oględach </em>[...]</span> 1 – na osobę zajmującą się kojarzeniem małżeństw wybierano kobietę, krewną lub znajomą, która pełniła swą funkcję na ogół honorowo, 2 – inne odpowiedzi (zob. mapy 8, 9, 10), 3 – brak tradycji, 4 – brak odpowiedzi. </span></p>
<p><strong><strong><strong><strong>Uwaga:</strong></strong></strong><br /></strong><span>-<span>mapa dotyczy stanu zjawiska od poł. XIX wieku do poł. XX wieku,</span></span><br /><span>- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski), odnoszące się do czasów przedwojennych,<br /></span><span>- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała B. Czuchnowska i A. Mączyńska (mapa 538) pt. </span><em>Osoby zajmujące się kojarzeniem małżeństw (od poł. XIX w. do poł. XX wieku</em><span>),</span><br /><span>- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).</span></p>
Czuchnowska, Barbara ; Mączyńska Anna ; Pieńczak Agnieszka
Anna Drożdż : Agnieszka Pieńczak : Zwyczaje i obrzędy weselne. Red. Zygmunt Kłodnicki. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 8, cz. 1 : Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław : Cieszyn 2004, s. 58 ; syg. <PAE/KOM/9/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
2004
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0556_01>
ogólnopolski
<p class="western"><span><em>Ustalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku),</em></span><span><em> I / Arrangements dealing with material issues and the organisation of the wedding ceremony (from 1850s to 1950s), I</em> (mapa 12)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]<br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy weselne ; swaty ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; swat
<p class="western"><span>mapa ukazuje zwyczaj u</span><span>stalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela (od poł. </span>XIX wieku do poł. XX wieku) ; zawarto na niej następujące informacje: <em>15.</em> <em>Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było dawniej?</em> <em>Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 19. Dokładnie zbadać czy swat tylko informował rodziców młodej i rodziców chłopca o ich stanowiskach w sprawie małżeństwa - czy też zawierał prawomocną umowę, w której określał sprawy majątkowe, a więc "posagu" czyli "wiana". Co w odczuciu miejscowej ludności oznaczają wyrazy: "posag", "wiano"?, której zerwanie groziło "nawiązką" [...] 20. Zbadać jaką formę posiadały lub posiadają jeszcze swaty? a) zapisać tekst oracji swata lub dialogu z rodzicami, ewentualnie przyśpiewki [...] 26. W niektórych miejscowościach literatura odnotowuje: a) "targi przedślubne", b) lub tak zwane "oględziny" ("wyglądy"). Zbadać, czy terminy te (nazwy) są lub były we wsi znane oraz opisać - na czym zwyczaj ten polegał, a więc kto brał w nim udział, w jakich okolicznościach, jaką rolę grał w nich swat? może swatka? 27. Czy "oględziny" i "swaty", zmówiny to dwa akty równoczesne, czy dwa odrębne, w pewnych odstępach czasu? [...] 29. Czy zaręczny następowały w jakiś czas potem, po zmówinach? 35. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej? swat? przyszły starosta? ojciec młodej? lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? [...] c) doprowadza ojców młodych do przybicia rąk jako widomego znaku zawarcia umowy, d) inicjuje przypicie umowy? jaką przy tym wygłasza formułkę? </em><strong>W czasie kolejnych obrzędowych odwiedzin omawiano sprawy majątkowe dotyczące posagu dziewczyny i kawalera, zatwierdzano ostatecznie umowę dotyczącą posagu<span style="text-decoration:underline;">:</span></strong> 1 – na pierwszej wizycie, 2 – na drugiej wizycie, 3 na trzeciej wizycie, 4 - inne odpowiedzi (zob. mapa 15), 5 – brak tradycji, 6 – brak odpowiedzi.</p>
<p><span><strong> <strong><strong><strong><strong>Uwaga:</strong></strong></strong><br /></strong></strong>- mapa dotyczy stanu zjawiska od poł. XIX wieku do poł. XX wieku,<br />- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski), odnoszące się do czasów przedwojennych,<br />- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała A. Mączyńska (mapa 544) pt. <em>Ustalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela</em>,<br />- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).</span></p>
Mączyńska, Anna ; Pieńczak Agnieszka
Anna Drożdż : Agnieszka Pieńczak : Zwyczaje i obrzędy weselne. Red. Zygmunt Kłodnicki. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 8, cz. 1 : Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław : Cieszyn 2004, s. 68 ; syg. <PAE/KOM/9/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
2004
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0557_01>
ogólnopolski
<p class="western"><span><em>Sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny,</em></span><span><em> I</em> / <em>The manner of initiating conversations by the matchmaker during the first visit to a young woman's house, I</em> (mapa 13)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]<br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy weselne ; swaty ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; swat ; teksty ; oracja
<p class="western"><span>mapa ukazuje </span><span>sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny ; </span><span>zawarto na niej następujące informacje:</span><span> 15. <em>Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było dawniej?</em><span> </span><em>Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 19. Dokładnie zbadać czy swat tylko informował rodziców młodej i rodziców chłopca o ich stanowiskach w sprawie małżeństwa - czy też zawierał prawomocną umowę, w której określał sprawy majątkowe, a więc "posagu" czyli "wiana". Co w odczuciu miejscowej ludności oznaczają wyrazy: "posag", "wiano"?, której zerwanie groziło "nawiązką" [...] 20. Zbadać jaką formę posiadały lub posiadają jeszcze swaty? a) zapisać tekst oracji swata lub dialogu z rodzicami, ewentualnie przyśpiewki [...] 26. W niektórych miejscowośiach literatura odnotowuje: a) "targi przedślubne", b) lub tak zwane "oględziny" ("wyglądy"). Zbadać, czy terminy te (nazwy) są lub były we wsi znane oraz opisać - na czym zwyczaj ten polegał, a więc kto brał w nim udział, w jakich okolicznościach, jaką rolę grał w nich swat? może swatka? 27. Czy "oględziny" i "swaty", zmówiny to dwa akty równoczesne, czy dwa odrębne, w pewnych odstępach czasu? 29. [...] Czy zaręczny następowały w jakiś czas potem, po zmówinach? 35. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej? swat? przyszły starosta? ojciec młodej? lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? [...] c) doprowadza ojców młodych do przybicia rąk jako widomego znaku zawarcia umowy, d) inicjuje przypicie umowy? jaką przy tym wygłasza formułkę? 37. Czy w czasie zaręczyn odgrywają jakś rolę wianki lub rózgi? względnie odgrywały dawniej? Jeśli tak - jaką? Kto je sporządza? Czy młodzi wymieniali dawniej między sobą wianki lub młoda dawała młodemu wianek, "rózgę", "różdżkę"? Czy dziewczyna obdarowywała młodego? Czym (np. chustką) i czy chłopiec obdarowywał dziewczynę? Czym?85. Czy ubiór młodej był darem młodego? [...] </em><strong>Po przybyciu do domu dziewczyny przybywający swatowie podają się za: </strong>1 – kupców pragnących nabyć najczęściej jałówkę (lub rzadziej krowę, świnię, cielaka, konia, owcę, gęś, kurę, sporadycznie dziewczynę), 2 – poszukujących zaginionej gęsi, gąsiora (rzadziej jałówki), 3 – podróżnych, którzy pobłądzili, 4 - inne odpowiedzi (zob. mapa 14), 5 – brak tradycji, 6 – brak odpowiedzi.</span></p>
<p><span><strong>Uwaga:<br /></strong>-wypełnienie znaku kropką oznacza, że zjawisko występowało w przeszłości,<br />-mapa dotyczy stanu zjawiska w latach 70. XX wieku,<br />- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski),</span>odnoszące się do czasów przedwojennych,<span><br />- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała A. Mączyńska (mapa 541 pt. <em>Zwyczajowy sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny)</em>,<br />- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).</span></p>
Mączyńska, Anna ; Pieńczak Agnieszka
Anna Drożdż : Agnieszka Pieńczak : Zwyczaje i obrzędy weselne. Red. Zygmunt Kłodnicki. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 8, cz. 1 : Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław : Cieszyn 2004, s. 82 ; syg. <PAE/KOM/9/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
2004
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0558_01>
ogólnopolski
<p class="western"><span><em>Sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny</em></span><span><em>, II</em> / <em>The manner of initiating conversations by the matchmaker during the first visit to a young woman's house, II </em>(mapa 14)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]<br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy weselne ; swaty ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; swat ; teksty ; oracja
<p class="western"><span><span>mapa ukazuje </span><span>sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny ; </span><span>zawarto na niej następujące informacje:</span><span> <em>15.</em> <em>Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było dawniej?</em> <em>Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 16. Dokładnie zbadać czy swat tylko informował rodziców młodej i rodziców chłopca o ich stanowiskach w sprawie małżeństwa - czy też zawierał prawomocną umowę, w której określał sprawy majątkowe, a więc "posagu" czyli "wiana". Co w odczuciu miejscowej ludności oznaczają wyrazy: "posag", "wiano"?, której zerwanie groziło "nawiązką" [...] 20. Zbadać jaką formę posiadały lub posiadają jeszcze swaty? a) zapisać tekst oracji swata lub dialogu z rodzicami, ewentualnie przyśpiewki [...] 26. W niektórych miejscowościach literatura odnotowuje: a) "targi przedślubne", b) lub tak zwane "oględziny" ("wyglądy"). Zbadać, czy terminy te (nazwy) są lub były we wsi znane oraz opisać - na czym zwyczaj ten polegał, a więc kto brał w nim udział, w jakich okolicznościach, jaką rolę grał w nich swat? może swatka? 27. Czy "oględziny" i "swaty", zmówiny to dwa akty równoczesne, czy dwa odrębne, w pewnych odstępach czasu? [...] 29. Czy zaręczny następowały w jakiś czas potem, po zmówinach? 35. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej? swat? przyszły starosta? ojciec młodej? lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? [...] c) doprowadza ojców młodych do przybicia rąk jako widomego znaku zawarcia umowy, d) inicjuje przypicie umowy? jaką przy tym wygłasza formułkę? 37. Czy w czasie zaręczyn odgrywają jakś rolę wianki lub rózgi? względnie odgrywały dawniej? Jeśli tak - jaką? Kto je sporządza? Czy młodzi wymieniali dawniej między sobą wianki lub młoda dawała młodemu wianek, "rózgę", "różdżkę"? Czy dziewczyna obdarowywała młodego? Czym (np. chustką) i czy chłopiec obdarowywał dziewczynę? Czym?85. Czy ubiór młodej był darem młodego? [...].</em></span></span><span> <strong>Po przybyciu do domu dziewczyny przybywający swatowie: </strong>a) <span style="text-decoration:underline;">rozpoczynają rozmowę od:</span> 1 – zapytania czy mogą odkorkować butelkę wódki, 2 – prośby o podanie kieliszka, b) <span style="text-decoration:underline;">inne formy nawiązywania rozmowy</span>: 3 – przynoszą dary, 4 – rozmawiają na tematy obojętne, a po pewnym czasie oznajmiają prawdziwy cel wizyty, 5 – wygłaszają orację, 6 – inne odpowiedzi (zob. mapa 13), 7 – brak tradycji, 8 – brak odpowiedzi.</span></p>
<p><span><strong>Uwaga:<br /></strong>- wypełnienie znaku kropką oznacza, że zjawisko występowało w przeszłości,<br />- mapa dotyczy stanu zjawiska w latach 70. XX wieku,<br />- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski),</span><span>odnoszące się do czasów przedwojennych,</span><span><br />- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała A. Mączyńska (mapa 541 pt. <em>Zwyczajowy sposób nawiązywania rozmowy przez swatów podczas pierwszych odwiedzin w domu dziewczyny</em>),<br />- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).</span></p>
Mączyńska, Anna ; Pieńczak Agnieszka
Anna Drożdż : Agnieszka Pieńczak : Zwyczaje i obrzędy weselne. Red. Zygmunt Kłodnicki. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 8, cz. 1 : Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław : Cieszyn 2004, s. 90 ; syg. <PAE/KOM/9/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
2004
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0559_01> , syg. <PAE_MO_0559_02>
ogólnopolski
<p class="western"><span><em>Ustalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku),</em></span><span><em> II</em> / <em>Arrangements dealing with material issues and the organisation of the wedding ceremony (from 1850s to 1950s), II </em>(mapa 15)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]<br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy weselne ; swaty ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; swat
<p class="western"><span>mapa ukazuje u</span><span>stalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela (od poł. XIX wieku do poł. XX wieku)</span><span>; </span><span>zawarto na niej następujące informacje:</span><span> <em>15</em>. <span><em>Czy współcześnie zdarza się, że za zgodą rodziców kawalera osoba trzecia "idzie w swaty"? celem przedwstępnego omówienia sprawy zawarcia małżeństwa [...] Kiedy we wsi ten zwyczaj zanikł? jak było dawniej?</em> <em>Jak nazywają ten zwyczaj i tę czynność? 19. Dokładnie zbadać czy swat tylko informował rodziców młodej i rodziców chłopca o ich stanowiskach w sprawie małżeństwa - czy też zawierał prawomocną umowę, w której określał sprawy majątkowe, a więc "posagu" czyli "wiana". Co w odczuciu miejscowej ludności oznaczają wyrazy: "posag", "wiano"?, której zerwanie groziło "nawiązką" [...] 20. Zbadać jaką formę posiadały lub posiadają jeszcze swaty? a) zapisać tekst oracji swata lub dialogu z rodzicami, ewentualnie przyśpiewki [...] 26. W niektórych miejscowościach literatura odnotowuje: a) "targi przedślubne", b) lub tak zwane "oględziny" ("wyglądy"). Zbadać, czy terminy te (nazwy) są lub były we wsi znane oraz opisać - na czym zwyczaj ten polegał, a więc kto brał w nim udział, w jakich okolicznościach, jaką rolę grał w nich swat? może swatka? 27. Czy "oględziny" i "swaty", zmówiny to dwa akty równoczesne, czy dwa odrębne, w pewnych odstępach czasu? [...] 29. Czy zaręczny następowały w jakiś czas potem, po zmówinach? 35. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej? swat? przyszły starosta? ojciec młodej? lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? [...] c) doprowadza ojców młodych do przybicia rąk jako widomego znaku zawarcia umowy, d) inicjuje przypicie umowy? jaką przy tym wygłasza formułkę? 37. Czy w czasie zaręczyn odgrywają jakś rolę wianki lub rózgi? względnie odgrywały dawniej? Jeśli tak - jaką? Kto je sporządza? Czy młodzi wymieniali dawniej między sobą wianki lub młoda dawała młodemu wianek, "rózgę", "różdżkę"? Czy dziewczyna obdarowywała młodego? Czym (np. chustką) i czy chłopiec obdarowywał dziewczynę? Czym?</em></span><strong>W czasie kolejnych obrzędowych odwiedzin omawiano sprawy majątkowe dotyczące posagu dziewczyny i kawalera</strong>: a) <span style="text-decoration:underline;">oglądano gospodarstwo, w którym mieli zamieszkać młodzi po ślubie</span>: 1 – podczas drugiej wizyty, 2 – podczas trzeciej wizyty, b) <span style="text-decoration:underline;">oglądano gospodarstwo kawalera, gdy pochodził z innej wsi</span>: 3 – podczas drugiej wizyty, 4 – podczas trzeciej wizyty, c) <span style="text-decoration:underline;">uzgadniano sprawy związane z organizacją wesela</span>: 5 – podczas pierwszej wizyty, 6 – podczas drugiej wizyty, 7 – podczas trzeciej wizyty, 8 – inne odpowiedzi (zob. mapa 12), 9 – brak tradycji, 10 – brak odpowiedzi.</span></p>
<p><span><strong>Uwaga:</strong><br />- mapa dotyczy stanu zjawiska od poł. XIX wieku do poł. XX wieku,<br />- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski), odnoszące się do czasów przedwojennych,<br />- pierworys mapy na podstawie materiałów PAE i literatury wykonała A. Mączyńska (mapa 544 pt. <em>Ustalenia dotyczące spraw majątkowych oraz organizacji wesela</em>),<br />- dane z materiałów PAE zweryfikowała A. Pieńczak (na mapie pominięte zostały inne dane, nie pochodzące ze stałej sieci punktów atlasowych, natomiast uwzględniono informacje pochodzące z literatury XIX-wiecznej – na mapie zaznaczone kolorem szarym).</span></p>
Mączyńska, Anna ; Pieńczak Agnieszka
Anna Drożdż : Agnieszka Pieńczak : Zwyczaje i obrzędy weselne. Red. Zygmunt Kłodnicki. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 8, cz. 1 : Od zalotów do ślubu cywilnego. Wrocław : Cieszyn 2004, s. 110 ; syg. <PAE/KOM/9/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie
2004
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0560_01> , syg. <PAE_MO_0560_02>
ogólnopolski