<em>Nazwy „kopaczka” i „haka” / Names „kopaczka” and „haka”</em> (mapa 136, karta LXI)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1953 roku i innych źródeł]
kultura materialna ; rolnictwo ; narzędzia maszyny i urządzenia ; narzędzia do ręcznej uprawy ziemi ; motyka ; kopaczka ; nazwy gwarowe
mapa ukazuje występowanie nazw „kopaczka” i „haka” ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>Występują nazwy.</strong> 1 - "kopaczka", 2 - "haka"
Hofman-Liandzis, Krystyna ; Jankowska, Barbara
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0153_01>
ogólnopolski
<em>Kopaczki o ostrzu prostym / Digging implements with a straight edge</em> (mapa 135, karta LX)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1953-1954 i innych źródeł]
<span>kultura materialna ; rolnictwo ; narzędzia maszyny i urządzenia ; narzędzia do ręcznej uprawy ziemi ; motyka ; kopaczka </span>
<p><span>mapa ukazuje występowanie kopaczek o ostrzu prostym ; zawarto na niej następujące informacje: </span><strong>A. Kopaczki służące do uprawy ziemi</strong><span> przed sadzeniem, sianiem, do okopywania ziemniaków i do wykopków (o rozmiarach blachy: wys. 10-16 cm, dł. 13-29 cm). Tę ich funkcję ograniczyły w latach 1820-1860 wprowadzone dwuskrzydlne radła drewniane bądź żelazne. </span><br /><span><span style="text-decoration:underline;">Kopaczki prostokątne</span> (występowanie reliktowe). 1 - technika starsza*, - technika młodsza**. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki trapezoidalne szerokie</span>. 2 - technika starsza, - technika młodsza. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki trapezoidalne wysokie</span>. 3 - otwór w blasze kopaczki, - technika starsza, - technika młodsza.</span><strong> B. Kopaczki służące zasadniczo do spulchniania ziemi i plewienia</strong><span> (do uprawy roślin w czasie ich wzrostu; rozmiary blachy: wys. 4,5-9 cm, dł. 12-29 cm). <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki prostokątne</span>. 4 - technika starsza, - technika młodsza. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki trapezoidalne</span>. 5 - technika młodsza. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki o ostrzu owalnym</span>. 6 - technika młodsza. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki półokrągłe</span>. 7 - do pielenia. </span><strong>C. Inne oznaczenia.</strong><span> 8 - nie stwierdzono występowania kopaczek o ostrzu prostym, 9 - brak materiałów, 10 - znak górny niepełny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie, 11 - znak dolny niepełny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej, 12 - obszary reliktowego występowania kopaczek czworokątnych o wysokiej blasze, 13 - obszary występowania kopaczek o blasze wąskiej, 14 - przybliżony zasięg północno-wschodni kopaczek trapezoidalnych o ostrzu prostym </span><br /><br /><strong>Uwagi:</strong><br /><span>* Przez technikę starszą rozumie się sporządzanie ucha z jednego kawałka żelaza w postaci pierścienia. </span><br /><span>** Ucho przymocowane jest do blachy nitami. Jest to tulejka albo z tego samego kawałka żelaza, albo przymocowana nitami</span></p>
Jankowska, Barbara
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0152_01>
ogólnopolski
<em>Kopaczki wielozębne / Multidentate digging implements</em> (mapa 134, karta LIX)<br /><br />[na podstawie badań PAE z lat 1953-1954 i innych źródeł]
kultura materialna ; rolnictwo ; narzędzia maszyny i urządzenia ; narzędzia do ręcznej uprawy ziemi ; motyka ; kopaczka ; kopaczka wielozębna
mapa ukazuje występowanie kopaczek wielozębnych ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Kopaczki dwuzębne</strong> (forma starsza). <span style="text-decoration:underline;">Ze styliskiem osadzonym w pierścieniowatym uchu</span>, forma starsza, beztulejkowa, zawsze o zębach prostych. 1 - z otworem w blasze kopaczki, 2 - blacha i ucho z jednego kawałka żelaza, 3 - ucho przymocowane nitami. <span style="text-decoration:underline;">Ze styliskiem osadzonym w odstawionej tulejce</span> - o zębach prostych. 4 - blacha i tulejka z jednego kawałka żelaza, 5 - tulejka przymocowana nitami, - o zębach profilowanych. 6 - tulejka i blacha z jednego kawałka żelaza. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki dwuzębne różne</span>. 7 - formy nietypowe. <strong>B. Kopaczki trójzębne</strong> (forma nowsza, do uprawy buraków i ziemniaków). <span style="text-decoration:underline;">Ze styliskiem osadzonym w uchu pierścieniowatym</span>, forma starsza. 8 - pierścieniowate. <span style="text-decoration:underline;">Ze styliskiem osadzonym w odstawionej tulejce</span>, forma młodsza - o zębach prostych. 9 - tulejka i blacha z jednego kawałka żelaza, 10 - j.w. ale tulejka przymocowana nitami, - o zębach profilowanych. 11 - tulejka i blacha z jednego kawałka żelaza, 12 - j.w. ale tulejka przymocowana nitami. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki trójzębne różne</span>. 13 - formy nietypowe. <strong>C. Kopaczki czterozębne.</strong> 14 - formy nietypowe. <strong>D. Inne oznaczenia.</strong> 15 - nie stwierdzono występowania kopaczek wielozębnych, 16 - brak materiału, 17 - północny zasięg kopaczek grotowatych (por. mapę 130 pkt. 2)
Jankowska, Barbara
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0151_01>
ogólnopolski
<em>Ciężkie motyki i ich funkcje przeżytkowe / Heavy picks and their survival functions</em> (mapa 133, karta LVIII)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1953 roku i innych źródeł]
kultura materialna ; rolnictwo ; narzędzia maszyny i urządzenia ; narzędzia do ręcznej uprawy ziemi ; motyka ; kopaczka ; nazwy gwarowe
mapa ukazuje ciężkie motyki i ich funkcje przeżytkowe ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Motyki właściwe o jednym ostrzu,</strong> służące sporadycznie jako narzędzia pomocnicze do uprawy ziemi, odłogów, nowin, rozbijania stwardniałych grud ziemi, prac leśnych. 1 - "motyka", "pika", "kilof", "graca", "kopaczka", "oskard", "dżagan", "kopak", "krudowiec", "kirka", "spicok", "tapica", "łazówka", "haka", "karczówka", "pniówka", 2 - "motyka", "graca", "kopaczka", "kilof", "kopacz", "plaga", "plagówka", "paltra", "tapica", 3 - "motyka", "graca", "graczka", 4 - "krapka", "plagówka", "graca", "haka", "rudak", "motyka", "kopaczka", 5 - "graca", "haka", "korcówka", "krampacz", "motyka", "kopaka".<strong> B. Motyki o dwu ostrzach,</strong> typu oskard lub kilof. 6 - "kilof", "oskard", "pika", "motyka", "dżagan", "plagówka", "graca", "kopaczka". <strong>C. Kopaczki ciężkie,</strong> bez bliższych danych. 7 - "kilof", "haka", "tępica", "kopaka", "kirhan", "paltra", "graca", "oskard", "krampacz", "karczówka", "czekun", "pyrlik", "śpiciok", "przysiek", "motyka". <strong>D. Ważniejsze nazwy na określenie ciężkich motyk.</strong> 8 - motyka i pochodne, 9 - "kopaczka" i pochodne, 10 - "karczówka", 11 - "tępica" i pochodne, 12 - Różne nazwy związane z uprawą nowin lub odłogów, (1) "łazówka", (2) "pniówka", (3) "krudowiec", (4) "pika", (5) "plagówka, "plaga" <br /><strong>Dodatkowe objaśnienia: </strong><br />1 - nie stwierdzono występowania zjawiska określonego w tytule mapy, <br />2 - brak materiałów, <br />3 - znak dolny oznacza, że zjawisko jest we wsi nowe, przybyłe z falą osadniczą po II wojnie światowej, <br />4 - znak górny oznacza, że dane zjawisko występuje we wsi obok zjawiska oznaczonego w polu głównym
Jankowska, Barbara
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0150_01>
ogólnopolski
<em>Kopaczki o ostrzu łukowatym / Digging imploments with vaulted edge</em> (mapa 132, karta LVIII)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1953 roku i innych źródeł]
kultura materialna ; rolnictwo ; narzędzia maszyny i urządzenia ; narzędzia do ręcznej uprawy ziemi ; motyka ; kopaczka ; kopaczka łukowata
mapa ukazuje występowanie kopaczek o ostrzu łukowatym ; zawarto na niej następujące informacje:<strong> A. Kopaczki cięższe, używane sporadycznie do uprawy ziemi.</strong> <span style="text-decoration:underline;">Starsze formy kopaczek, z pierścieniowatym uchem</span>. 1 - całość z jednego kawałka żelaza, ciężkie (bywają także lekkie). Młodsze formy. 2 - całość z dwu kawałków żelaza, ciężkie, 3 - podobne do kilofa lub oskarda (por. mapę 133). B<strong>. Kopaczki lżejsze do pielęgnowania roślin w czasie wzrostu i do wykopków</strong>. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki o blasze zbliżonej kształtem do koła</span>. 4 - z uchem pierścieniowatym, 5 - z odstawioną tulejką. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki o blasze półkolistej</span>. 6 - blacha zbliżona kształtem do półkola. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki o blasze w kształcie wycinka koła</span>. 7 - z uchem pierścieniowatym, 8 - z tulejką. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki o blasze w kształcie łopaty</span>. 9 - <span>pierścieniowate </span>ucho i blacha są z jednego kawałka żelaza, 10 - tulejka z blachą z jednego kawałka żelaza, 11 - tulejka przymocowana do blachy nitami. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki lekkie o blasze czworokątnej, trapezoidalnej ze styliskiem osadzonym w uchu typu obuszkowego</span>. 12 - blacha i ucho z jednego kawałka żelaza, 13 - blacha i tulejka z jednego kawałka żelaza, 14 - blacha ażurowana z tulejką z jednego kawałka żelaza, 15 - tulejka <span>przymocowana </span>nitami do blachy. <strong>Inne oznaczenia.</strong> 16 - o ostrzu zaokrąglonym, brak bliższych danych<br /><strong>Dodatkowe objaśnienia:</strong><br /><span><span>1 - nie stwierdzono występowania zjawiska określonego w tytule mapy,</span><br /><span>2 - brak materiałów, </span><br /><span>3 - znak dolny oznacza, że zjawisko jest we wsi nowe, przybyłe z falą osadniczą po II wojnie światowej, </span><br /><span>4 - znak górny oznacza, że dane zjawisko występuje we wsi obok zjawiska oznaczonego w polu głównym</span></span><span><br /></span>
Jankowska, Barbara
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0149_01>
ogólnopolski
<em>Relikty kopaczek spiczastych, trójkątnych i sercowatych / Relics of pointed, cordate and triangular digging implements</em> (mapa 131, karta LVIII)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1953 roku i danych z literatury]
kultura materialna ; rolnictwo ; narzędzia maszyny i urządzenia ; narzędzia do ręcznej uprawy ziemi ; motyka ; kopaczka ; kopaczka spiczasta ; kopaczka trójkatna ; kopaczka sercowata
mapa ukazuje relikty kopaczek spiczastych, trójkątnych i sercowatych ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>Różne formy kopaczek trójkątnych</strong>. <span style="text-decoration:underline;">Kopaczki trójkątne o blasze szerszej niż dłuższej</span>: 1) z uchem pierścieniowatym, kuta z jednego kawałka żelaza; 2) j.w. - ucho przymocowane do blachy nitami; 3) z tulejką, kutą z jednego kawałka żelaza; 4) z tulejką przymocowaną do blachy nitami; 5) kopaczki trójkątne wydłużone z uchem pierścieniowatym. <br /><strong>A. Kopaczki trójkątne</strong>. 1 - istniały w czasie badań, 2 - istniały dawniej, ale zanikły. <strong>B. Kopaczki sercowate.</strong> 3 - występowały w czasie badań lub istniały dawniej i zanikły (por. mapę 130)<br /><strong>Dodatkowe objaśnienia:</strong><br />1 - nie stwierdzono występowania zjawiska określonego w tytule mapy, <br />2 - brak materiałów,<br />3 - znak dolny oznacza, że zjawisko jest we wsi nowe, przybyłe z falą osadniczą po II wojnie światowej, <br />4 - znak górny oznacza, że dane zjawisko występuje we wsi obok zjawiska oznaczonego w polu głównym
Jankowska, Barbara
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0148_01>
ogólnopolski
<em>Relikty kopaczek spiczastych, sercowatych / Relics of pointed and cordate digging implements</em> (mapa 130, karta LVIII)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1953 roku i innych źródeł]
kultura materialna ; rolnictwo ; narzędzia maszyny i urządzenia ; narzędzia do ręcznej uprawy ziemi ; motyka ; kopaczka ; kopaczka spiczasta ; kopaczka sercowata
mapa ukazuje relikty kopaczek spiczastych, sercowatych ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Kopaczki z otworem w blasze,</strong> bez wyodrębnionego ucha lub tulejki. 1 - istniały w 1953 r. / istniały lecz zaginęły. <strong>B. Kopaczki z uchem pierścieniowatym, </strong>kute z jednego kawałka żelaza. 2 - grotowate, wydłużone, 3 - właściwe - szerokie, o krótkiej stosunkowo blasze, 4 - o zaokrąglonym ostrzu, 5 - zbliżone kształtem do trójkąta. <strong>C. Kopaczki z odstawioną tulejką.</strong> 6 - właściwe - kute z jednego kawałka żelaza (forma starsza), 7 - tulejka umocowana przy pomocy nitów (forma młodsza). <strong>D. Inne oznaczenia.</strong> 8 - kopaczki sercowate istniały, brak bliższych danych. <br /><strong>Dodatkowe objaśnienia:</strong><br />1- nie stwierdzono występowania zjawiska określonego w tytule mapy,<br />2 - brak materiałów, <br />3 - znak dolny oznacza, że zjawisko jest we wsi nowe, przybyłe z falą osadniczą po II wojnie światowej, <br />4 - znak górny oznacza, że dane zjawisko występuje we wsi obok zjawiska oznaczonego w polu głównym
Jankowska, Barbara
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0147_01>
ogólnopolski