<p><span><em>Demon porywa lub odmienia dzieci w przestrzeni nieoswojonej</em></span><span> / <em>Fairy abducts or swaps children in unfamiliar spaces </em>(mapa 4)<br /><br /><span>[na podstawie badań PAE z lat 1969-1976]</span><br /></span></p>
kultura duchowa ; demonologia ; zajęcia demonów ; podmiana dzieci ; porywanie dzieci ; przestrzeń ; dom ; zagroda ; pole uprawne ; miedza ; droga ; las ; woda
mapa ukazuje miejsce porwania lub zamiany dziecka z przestrzeni nieoswojonej ; zawarto na niej następujące informacje: <em>XIII. Wątek opowiadań o porywaniu dziecka i podrzucaniu "odmieńca". 68. Zbadać czy we wsi znane jest opowiadanie, że w pewnych okolicznościach pojawia się demon, jakaś siła nieczysta, strach, który porywa matce dziecko, a podrzuca swoje, zazwyczaj potworkowate? W jakich miejscach się to przeważnie zdarza (w polu, na łące, na pastwisku, na granicy pól, na skrzyżowaniu dróg, w domu, w innym miejscu, jakim?) XVI. Demony porywające, zamieniające dzieci. 5. Skąd demon porywa dziecko? Z chałupy, spod chałupy, z granicznej miedzy, w polu, w zbożu, do którego dziecko weszło, z kolebki.</em> <strong>Wierzono dawniej, iż demony dzieci porywają lub zamieniają:</strong> 1 – kołyski (ustawionej gdzieś poza domem), 2 – z pola, ze zboża, 3 – z miedzy, 4 – na rozstajnych drogach, 5 – nad wodą, 6 – w lesie, 7 – potwierdzone informacje z kwestionariusza VII, 8 – inne miejsca (zob. mapa 3), 9 – brak tradycji, 10 – brak odpowiedzi.<br /><p><span><strong>Uwaga:<br /></strong></span><span>- mapę opracowano na podstawie badań terenowych prowadzonych w latach 70. i 80. XX wieku przez Pracownię Polskiego Atlasu Etnograficznego,</span><br /><span>- mapa dotyczy stanu zjawiska w latach 70. i 80. XX wieku,</span><br /><span>- punkty oznaczone kolorem szarym odnoszą się do informacji z kwestionariusza PAE nr 7 pt. </span><em>Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe</em><span>,</span><br /><em>- </em><span>punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych rejonów Polski),<br /></span>-po wnikliwej weryfikacji sygnatur miejscowości w 2016 roku okazało się, że niektóre z nich powinny znajdować się w innych (z reguły pobliskich) polach:</p>
<ul><li>Krzycko Wielkie - jest "12.24.IV" ma być "12.23.XVI",</li>
<li>Nowa Wieś - jest "13.19.IX" ma być "12.19.XII)",</li>
<li>Wrzosy - jest "13.26.XIII" ma być "13.27.I",</li>
<li>Laskowo - jest "15.15.IV" ma być "16.15.I",</li>
<li>Bukowice - jest "15.26.XVI" ma być "15.27.IV",</li>
<li>Pniewo (gm. Chodecz) - jest "22.22.V" ma być "21.22.VIII",</li>
<li>Młynarska Wola - jest "24.12.IV" ma być "24.11.XIV",</li>
<li>Murzasichle - jest "24.38.XVI" ma być "25.38.XIII",</li>
<li>Radzice Duże - jest "26.26.XIV" ma być "26.27.II",</li>
<li>Mchowo - jest "27.18.IV" ma być "28.18.I)",</li>
<li>Snopki - jest "30.14.XVI" ma być "31.14.XIII",</li>
<li>Kalwaria Pacławska - jest "34.37.III" ma być "34.36.XV".</li>
</ul>
Diakowska, Edyta
Edyta Diakowska : Zygmunt Kłodnicki : Demony porywające i odmieniające dzieci. W : Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Red. Zygmunt Kłodnicki, Agnieszka Pieńczak. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9, cz. I : Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami i wychowaniem dziecka. Wrocław : Cieszyn 2010, s. 186 ; syg. <PAE/KOM/12/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski ; Uniwersytet Wrocławski
2010
Kłodnicki, Zygmunt. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0692_01>
ogólnopolski
<p>„<span><em>Babka” wylewa wodę z pierwszej kąpieli dziecka z dala od domu</em></span><span> / <em>Babka disposes of water from the first bath a long way away from the cottage </em>(mapa 12)<br /><br /><span>[na podstawie badań PAE z lat 1969-1976]</span><br /></span></p>
kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy narodzinowe ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; babka ; pierwsza kąpiel ; wylewanie wody ; przestrzeń ; płot ; miedza
mapa ukazuje praktykę, w której babka wylewa wodę z pierwszej kąpieli dziecka z dala od domu ; zawarto na niej następujące informacje: <em>VI</em>. <em>Położna, „babka", „babiąca", akuszerka. Ich wybór, znaczenie oraz funkcja w ludowych zwyczajach i obrzędach urodzinowych. 27. Jakie obowiązki należały do takiej „babki": e) Przeprowadzenie pierwszej kąpieli dziecka? Zabiegi przy kąpieli. 33. Zbadać, czy we wsi istnieje przekonanie, że wodę po pierwszej kąpieli dziecka należy wylać we właściwe miejsce? Przy czym inne normy odnoszą się do wody po kąpieli chłopca - inne po kąpieli dziewczynki: a) Gdzie i w jaki sposób należy wylewać wodę po kąpieli chłopca? po kąpieli dziewczynki? b) Gdzie i w jaki sposób nie wolno wylewać wody po kąpieli chłopca? po kąpieli dziewczynki?. </em><strong>Babka wylewa wodę z pierwszej kąpieli dziecka:</strong> 1 – w ogrodzie, 2 – na kwiaty, 3 – pod drzewo, 4 – na trawę, 5 – na podwórze, 6 – pod płot, 7 – w miejscu, gdzie schodzą się trzy płoty, 8 – za miedzę na sąsiednie pole, 9 – brak dokładniejszych danych, 10 – brak tradycji, 11 – brak odpowiedzi.<br /><p><strong>Uwaga:<br /></strong>- mapę opracowano na podstawie badań terenowych prowadzonych w latach 70. XX wieku przez Pracownię Polskiego Atlasu Etnograficznego,<br />- mapa dotyczy stanu zjawiska w latach 70. XX wieku,<br />- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych rejonów Polski),<br />- po wnikliwej weryfikacji sygnatur miejscowości w 2016 roku okazało się, że niektóre z nich powinny znajdować się w innych (z reguły pobliskich) polach:</p>
<ul><li>Krzycko Wielkie - jest "12.24.IV" ma być "12.23.XVI",</li>
<li>Nowa Wieś - jest "13.19.IX" ma być "12.19.XII)",</li>
<li>Wrzosy - jest "13.26.XIII" ma być "13.27.I",</li>
<li>Laskowo - jest "15.15.IV" ma być "16.15.I",</li>
<li>Bukowice - jest "15.26.XVI" ma być "15.27.IV",</li>
<li>Pniewo (gm. Chodecz) - jest "22.22.V" ma być "21.22.VIII",</li>
<li>Młynarska Wola - jest "24.12.IV" ma być "24.11.XIV",</li>
<li>Murzasichle - jest "24.38.XVI" ma być "25.38.XIII",</li>
<li>Radzice Duże - jest "26.26.XIV" ma być "26.27.II",</li>
<li>Mchowo - jest "27.18.IV" ma być "28.18.I)",</li>
<li>Snopki - jest "30.14.XVI" ma być "31.14.XIII",</li>
<li>Kalwaria Pacławska - jest "34.37.III" ma być "34.36.XV".</li>
</ul>
Zowada, Renata
Renata Zowada : Rola babki oraz innych osób w zabiegach związanych z łożyskiem, czepkiem, pępowiną oraz pierwszą kąpielą dziecka. W : Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Red. Zygmunt Kłodnicki, Agnieszka Pieńczak. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9, cz. I : Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami i wychowaniem dziecka. Wrocław : Cieszyn 2010, s. 128; syg. <PAE/KOM/12/>
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski ; Uniwersytet Wrocławski
2010
Pieńczak, Agnieszka. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas
application/pdf
pol
mapa
syg. <PAE_MO_0678_01>
ogólnopolski