Mówi się, że pszczoła umiera albo ginie / The say that a bee dies or perishes (mapa 47)
[na podstawie badań PAE z lat 1982-2002]
Nazwy biedronki / The names of ladybirds (mapa 46)
[na podstawie badań PAE z lat 1982-2002 i innych źródeł]
mapa ukazuje występowanie różnych nazw biedronki ; zawarto na niej następujące informacje: Co opowiadają o biedronce? Jakie wróżby, wierszyki (podaj tekst i okoliczności jego wygłoszenia)? Czy można ją zabić? Pominięto występowanie nazwy "biedronka". Ryc. 11 APV "Bezeichnungen für den Marienkäfer in Pomern" (APV: 219) – „boża krówka”, „krówka”, 2 – „boży robak”, 3 – „patronka”, 4 – „konik Pana Jezusa”, 5 – „panienka”, „panieneczka”, 6 – „zezula”, „zazula”, 7 – „ora”, 8 – „kudła”, 9 – „munia”, 10 - nazwy rzadsze (1. „pietrusia”, 2. „trusia”, 3. „agatka”, 4. „jonka”, 5. „petronelka”, 6. „morawka”, „morawiczka”, 7. „maruczka”, 8. „marioszek”, 9. „lelunek”, 10. „kaszka”, 11. „tatarczuszek”, 12. „słoneczko”, 13. „zdrowoszek”, 14. „godzinka”, 15. „worożka”, „wróżka”, 16. „jagronka”, 17. „macierzanka”, 18. „katrynka”, „katarynka”, 19. „małżonka”.) 11 – „grützwurm (wg APV), 12 – „kruschke”, 13 – „marienkäfer” (wg APV), 14 – brak tradycji, 15 – brak odpowiedzi.
Przekonanie o powstaniu bociana z człowieka / The conviction about teh creation of a stork from a man (mapa 45)
[na podstawie badań PAE z lat 1982-2002]
mapa ukazuje występowanie przekonania o powstaniu bociana z człowieka ; zawarto na niej następujące informacje: Co opowiadają o bocianie? Z kogo powstał? Czy można zabić bociana, dlaczego? 1 – bocian to przemieniony człowiek, 2 – bocian ma coś wspólnego z człowiekiem, 3 – brak tradycji, 4 – brak odpowiedzi.
Przekonanie o diabelskim charakterze kozy / The conviction about the diablic creation of a goat (mapa 43)
[na podstawie badań PAE z lat 1982-2002]
Wątek folklorystyczny o powstaniu świni / The folk story about the creation of the pig (mapa 42)
[na podstawie badań PAE z lat 1982-2002]
mapa ukazuje wątek folklorystyczny o powstaniu świni; zawarto na niej następujące informacje: Co opowiadają o świni? Z kogo powstała? 1 – świnia powstała z Żyda lub Żydówki, 2 – brak tradycji, 3 – brak odpowiedzi.
Tłumaczenie czerwonego zabarwienia olchy (Alnus) / The explanation for the red colour of alder (mapa 39)
[na podstawie badań PAE z lat 1982-2002]
mapa ukazuje tłumaczenie czerwonego zabarwienia olchy; zawarto na niej następujące informacje: Czy dawniej opowiadali, dlaczego olcha ma czerwoną korę? Kora olchowa jest czerwona wskutek: 1 – działalności diabła, 2 – powieszenia się na niej człowieka, 3 – śmierci człowieka, 4 – przeznaczenia olchy na krzyż Chrystusa, 5 – inne odpowiedzi, 6 – brak tradycji, 7 – brak odpowiedzi.
mapa ukazuje drżące liście osiki; zawarto na niej następujące informacje: Czy znane jest opowiadanie dlaczego osika drży lub inne opowiadanie o tym drzewie? O kołku osikowym? Skąd znają te opowiadania? Osika: 1 – drży za karę, 2 – drży ze strachu, 3 – drży, ponieważ ktoś się na niej powiesił, 4 – drży, ponieważ ukrzyżowano na niej Chrystusa, 5 – drży, ponieważ pochowano pod nią zmarłego, 6 – inne odpowiedzi, 7 – brak tradycji, 8 – brak odpowiedzi.
Wykorzystanie strzałki piorunowej / The use of the lightning arrow (mapa 25)
[na podstawie badań PAE z lat 1982-2002]
mapa ukazuje sposoby wykorzystania strzałki piorunowej ; zawarto na niej następujące informacje: Jak nazywali i do czego używali kamyka kształtu palca, który znajdował się w ziemi? Jak on powstał? Jakie miał działanie? 1 – używano do krzesania ognia, 2 – używano do leczenia ran i chorób, 3 – używano jako ochrona przed piorunem, 4 – zbierano na szczęście, 5 – nie zbierano go, ponieważ mógł ściągnąć piorun, 6 – brak konkretnego przeznaczenia, 7 - brak tradycji, 8 - brak odpowiedzi.
Uwaga:
- w legendzie mapy załączonej do karty winno być w pkt. 6 – brak konkretnego przeznaczenia, w pkt. 7 - brak tradycji, w pkt. 8 - brak odpowiedzi.
Agnieszka Lebeda : Wiedza i wierzenia ludowe. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego. Red. Zygmunt Kłodnicki, t. 6, Wrocław : Cieszyn 2002, s. 141; syg. <PAE/KOM/7/>